Pierwsza Gwiazdka

Zgodnie w tradycją, do wigilijnej wieczerzy zasiadamy, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka. Kiedy tylko nadejdzie zmrok, zarówno najmłodsi, jak i nieco starsi wypatrują na niebie jasno świecącego obiektu ‒ czas oczekiwania na rozpoczęcie wyjątkowej kolacji przepełniony jest wieloma pozytywnymi emocjami. 

Dlaczego wypatrywanie pierwszej gwiazdki jest tak istotne, jak obserwować niebo, by znaleźć gwiazdę i o której godzinie może się ona pojawić? Poniżej garść informacji. Zachęcamy do lektury! 

Pierwsza gwiazdka, czyli obserwuj niebo

Jak już wspomnieliśmy powyżej, wigilijna tradycja nakazuje, aby wieczerzę rozpocząć dopiero wtedy, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka ‒ zazwyczaj jej wpatrywaniem zajmują się najmłodsi członkowie rodziny. Maluchy siadają w oknie, wychodzą na taras bądź na balkon i z wielkim zaangażowaniem szukają świecącego obiektu.

Dlaczego obserwowanie nieba i wypatrywanie gwiazdy jest tak ważne? Już wyjaśniamy! Gwiazdka ma symbolizować Gwiazdę Betlejemską, która ponad 2000 lat temu zaprowadziła Trzech Króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara, do stajenki i Dzieciątka Jezus.

Gdy już na niebie pojawi się wyczekiwana gwiazda, rodzina gromadzi się przy stole, dzieli się opłatkiem, czyta opisujący narodziny Dzieciątka Jezus fragment Ewangelii, wspólnie spożywa posiłek, rozmawia z sobą i cieszy się każdą chwilą. 

Kiedy pojawi się pierwsza gwiazda wigilijna?

Zazwyczaj pierwsza gwiazdka wigilijna widoczna jest po około 20 minutach od zachodu słońca, wtedy jest już dostatecznie szaro, aby dostrzec świecące obiekty. Najczęściej gwiazdę dostrzec można około 16:00-17:00. Nie ma oczywiście reguły dotyczącej czasu, o którym pojawi się gwiazdka, wiele zależy od pogody i stopnia zachmurzenia. Co ciekawe, pod gwiazdę może “podszywać się” planeta, na przykład Wenus, Jowisz, Saturn lub Mars. Wymienione planety świecą jaśniej niż gwiazdy i często są z nimi mylone.

Rozpoczęcie wieczerzy po ujrzeniu planety zamiast gwiazdy nie stanowi jednak sprzeczności z tradycją, pierwsza gwiazdka ma wartość symboliczną. Co więcej, do dziś nie wiadomo, co tak dokładnie ujrzeli Trzej Królowie, według astronomów mogła to być i kometa lub koniunkcja planet. Wiele badań dowodzi, że doszło wtedy do zbliżenia Jowisza i Saturna, na tle gwiazdozbioru Ryb.

O której godzinie pojawiły się pierwsze gwiazdy w 2019 roku? W 2019 roku słońce zaszło około 15:20, o godzinie 15:30 widoczna już była planeta Wenus, o 16:00 Kapella, natomiast o 17:00 Wega. 

Jak obserwować niebo?

W tropienie pierwszej gwiazdki nie trzeba wkładać wiele wysiłku ‒ to gwiazdka znajdzie nas. Wystarczy, że rozejrzymy się po niebie i gotowe, gdy przyjdzie odpowiednia pora, z całą pewnością zauważymy gwiazdę lub planetę. 

Najjaśniejsze gwiazdy, które możemy zobaczyć w wigilijny wieczór to Wega i Kapella. 

• Wega ‒ Wega to najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Lutni, która pojawia się na zachodzie, na wysokości około 45 stopni nad horyzontem. 
• Kapella ‒ Kapella to natomiast najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Woźnicy, którą dostrzec można po stronie wschodniej około 30 stopni nad horyzontem.

Jak już wspomnieliśmy, zamiast gwiazdy możemy ujrzeć planetę, na przykład Wenus, która widoczna jest nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. Kolejną planetą jest Mars, widoczny  wysoko na niebie, w południowym w gwiazdozbiorze Ryb około 45 minut po zachodzie Słońca.

Aby nieco uatrakcyjnić poszukiwania i pozwolić wypatrującym zabawić się w astronomów, można wykorzystać lunety, teleskopy, a nawet lornetki.

Warto też wspomnieć o tym, że oprócz pierwszej gwiazdki, na niebie zaobserwować można wiele innych ciekawych obiektów, między innymi stanowiący fragment konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy Wielki Wóz, a także Gwiazdę Polarną i Mały Wóz. Obserwacja nieba może okazać się niezwykle ciekawym zajęciem ‒ takie zainteresowanie możemy rozwijać przez cały rok, nie tylko w Wigilię. 

Podsumowanie

Zgodnie z tradycją wieczerzę wigilijną rozpoczynamy, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka. Pierwsza gwiazdka symbolizuje Gwiazdę Betlejemską, która zaprowadziła Trzech Króli do Dzieciątka Jezus. Pierwsza gwiazdka zazwyczaj widoczna jest po około 20 minutach od zachodu słońca. Co więcej, często mylona jest z planetami, na przykład z Wenus lub Marsem, które świecą jaśniej od gwiazd. Nie stanowi to jednak sprzeczności z tradycją i do stołu możemy zasiąść po ujrzeniu planety.